Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik’in Uygulama Alanı

3 Aralık 2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmış olan “Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)”; havayolu ile seyahat eden yolcuların sahip olduğu haklar ve bu hakların geçerli olduğu durumlar ile yolcuların uçağa kabul edilmediği, uçuşlarının iptal edildiği ve uçuşlarının ertelendiği durumlardaki asgari haklarını belirlemek amacıyla düzenlenmiştir. Belirtmek gerekir ki uçuş iptali haricinde herhangi başka bir nedenle paket turun iptal edilmesi halinde 13/6/2003 tarihli ve 25137 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Paket Tur Sözleşmeleri Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”geçerli olmaya devam etmektedir.

Paket tur sözleşmesi, paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından ulaştırma, konaklama ve ulaştırma ve konaklama hizmetlerine bağlı olmayan başka turizm hizmetlerinden en az ikisinin birlikte, her şeyin dâhil olduğu fiyatla satıldığı veya satımının vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmelerdir. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 51/6.maddesine göre,

“Tüketici, kendisinden kaynaklanmayan nedenlerle paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi veya turun başlamadan önce iptal edilmesi hâllerinde bu değişikliği veya paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif bir turu kabul edebileceği gibi sözleşmeden dönme hakkına da sahiptir. Sözleşmeden dönülmesi hâlinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının, dönme bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren tüketicinin ödemiş olduğu tüm bedeli herhangi bir kesinti yapmaksızın derhâl iade etmesi zorunludur.”

Dolayısıyla, havayolu ile seyahat eden yolcuların uçuşlarının iptali dışında herhangi bir sebeple seyahatlerinin iptal olması durumunda yukarıdaki kanun maddesi ile 14.01.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olan Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği maddeleri uygulanabilecektir.

25.03.2020 Tarihli Değişiklikten Önce Uçuş İptallerinde Tüketicilerin Hakları

1. Tazminat Hakkı

Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’e göre bir uçuşun iptal edilmesi durumunda uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi tüketicilere;

a. Planlanan hareket zamanından en az iki hafta öncesinde iptalden haberdar etmezse,

b. Planlanan hareket zamanından iki hafta ila yedi gün öncesinde iptalden haberdar etmez ve planlanan hareket saatinden en fazla iki saat önce kalkışlarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla dört saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif etmezse,

c. Planlanan hareket saatinden yedi günden kısa zaman öncesinde iptalden haberdar etmez ve planlanan hareket saatinden en fazla bir saat önce ayrılmalarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla iki saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif etmezse,

Tüketicilerin tazminat talep etme hakları doğacak olup ilgili tazminatlar aşağıdaki gibidir:

*Tazminat alacaklarının Türk Lirası cinsinden karşılığı hesaplanırken biletin satın alındığı, yani bilet için ödemenin yapıldığı güne ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.

Ancak belirtmek gerekir ki uçuş iptali durumunda yolcuların diğer kanun ve düzenlemelerden doğan tazminat talep etme hakları saklıdır.

2. Geri Ödeme veya Güzergâh Değişikliği Hakkı

Bir uçuşun iptal edilmesi durumunda uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi, ilgili yolculara, Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’in 9. madde hükümlerine uygun olarak yolculara aşağıdaki seçenekler arasında tercih yapma hakkı verilir:

a. Seyahatin gerçekleştirilmeyen bölüm veya bölümleri ile yolcunun planlamış olduğu seyahatin tamamlanmasının artık herhangi bir anlamı kalmaması durumunda seyahatin gerçekleştirilen bölüm veya bölümleri için, bilet ücretinin tamamının satın alınmış olduğu fiyat üzerinden nakit olarak veya elektronik banka havalesi, banka ödeme emirleri, banka çekleri ile ödenmesi veya yolcunun imzalı mutabakatı olması durumunda seyahat fişleri ve/veya diğer hizmetler şeklinde en geç yedi gün içinde iade edilmesi; ayrıca yolcunun seyahatinin ilk başlangıç noktasına ilk fırsatta dönmesini sağlayacak bir dönüş uçuşunun ücretsiz sağlanması.

b. Benzer taşıma şartları altında, en erken fırsatta son varış yerine güzergâh değişikliğinin sağlanması.

c. Son varış yerine, boş koltuk durumuna bağlı olarak, yolcunun uygun göreceği daha sonraki bir tarihte, benzer taşıma şartları altında güzergâh değişikliğinin yapılması.

3. Hizmet Hakkı

Bir uçuşun iptal edilmesi durumunda uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi, ilgili yolculara, Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’in 10. madde hükümlerine uygun olarak bedelsiz şekilde hizmet verir:

 25.03.2020 Tarihli Değişiklik ve Değişikliğin Sonuçları

25.03.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e göre, Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’e Geçici 1.madde eklenmiş olup ilgili maddeye göre;

“(1) COVID-19 salgını nedeniyle 5/2/2020 tarihinden itibaren uçuşun iptal edilmesi durumunda, bu iptaller sebebiyle uçuşu icra eden veya etme taahhüdünde bulunan hava taşıma işletmesi 8 inci, 9 uncu ve 10 uncu maddelerde yer alan hükümlerden uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ay sonuna kadar muaftır.

(2)COVID-19 salgını nedeniyle uçuşu iptal edilen yolcunun, hava taşıma işletmesinin boş koltuk durumuna bağlı olarak istediği bir tarih için bilette değişiklik yapma veya bileti açığa alma hakkı vardır. Yolcu, açığa alınıp kullanılmayan biletin iadesini uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ayın sonrasında hava taşıma işletmesinden alabilir.”

İşbu geçici maddeye göre COVID-19 sebebiyle uçuşu iptal edilen yolcular, tazminat, geri ödeme veya güzergâh değişikliği ve hizmet haklarını ancak uçuş yasakları tamamen kalkmasını takip eden 2 ayın sonunda kullanabileceklerdir. Yine, açığa alınıp kullanılmayan biletin iadesi yolcu tarafından uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ayın sonrasında hava taşıma işletmesinden alınabilecektir.